Sıkça Sorulan Sorular
Ray ve Arabalar
Doğrusal hareket sistemlerinde ray, hareket yolunu belirleyen sabit elemandır; araba ise ray üzerinde kayarak hareket eden ve yük taşıyan parçadır.
Taşınacak yük, hız, montaj alanı, doğruluk hassasiyeti, çevresel koşullar (toz, nem, sıcaklık) ve kullanım süresi dikkate alınır.
Genellikle 15, 20, 25, 30, 35, 45 mm gibi ölçülerde sunulurlar; seçilen araba tipiyle uyumlu olmalıdır.
Evet, daha yüksek stabilite, yük dağılımı ve moment kontrolü için bir ray üzerinde birden fazla araba kullanılabilir.
Evet, ancak dikey kullanımda yük dağılımı ve güvenlik önlemleri (örneğin fren mekanizması) göz önünde bulundurulmalıdır.
Ön yüklemeli (preload) arabalar kullanılarak boşluk azaltılır ve sistem daha rijit hale getirilir.
Bilya veya makaralarla çalışan sistemlerde yağlama, sürtünmeyi azaltır, aşınmayı önler ve sistem ömrünü uzatır.
Genellikle her 40–60 cm’de bir sabitleme deliği kullanılır, ancak bu değer taşıma yüküne ve uygulama hassasiyetine göre değişebilir.
Vidalı Mil ve Somunlar
Vidalı mil, dönme hareketini doğrusal harekete çeviren bir mekanik bileşendir. Genellikle somunla birlikte çalışarak hassas pozisyonlama sağlar.
İki ana tür vardır: Bilyalı vidalı mil (yüksek verimli, hassas) ve trapez vidalı mil (düşük hız, yüksek yük taşıma kapasiteli).
Bilyalı sistemlerde somun içinde bilyalar rulman gibi çalışır ve %90’a kadar verim sağlar. Trapez sistemlerde ise doğrudan sürtünme vardır, verimi düşüktür (~%30-40).
Bilyalı vida somunları genellikle sertleştirilmiş çelikten, trapez somunlar ise bronz, plastik ya da çelikten imal edilir.
Yük, hız, strok mesafesi, montaj şekli, hassasiyet, vida adımı ve mil çapı göz önünde bulundurulmalıdır.
Vida adımı, milin 1 tam turunda sağlanan doğrusal mesafedir. Daha büyük adım = daha hızlı hareket; küçük adım = daha hassas konumlama.
Ön yükleme, boşluğu ortadan kaldırmak için somuna uygulanan gerilimdir. Titreşimsiz, hassas ve boşluksuz çalışmayı sağlar.
Evet, özellikle bilyalı sistemlerde yağlama ömrü doğrudan etkiler. Gres ya da ince film yağları tercih edilir.
Evet. Uygulamanın ihtiyacına göre özel uzunlukta kesilip, uç işleme yapılabilir (örneğin yatak uyumu için).
Doğru seçilmiş bilyalı vidalı mil sistemleri mikron seviyesinde hassasiyet sağlar; bu nedenle CNC ve robotik sistemlerde yaygındır.
Servo Motor ve Sürücüler
Servo motor, konum, hız ve tork kontrolü yapılabilen, genellikle geri besleme (encoder) ile çalışan hassas motorlardır. Otomasyon, robotik ve CNC sistemlerinde yaygındır.
Servo motorlar kapalı çevrim (feedback kontrollü), step motorlar açık çevrimdir. Servo sistemler daha hassas, yüksek torklu ve dinamik uygulamalara uygundur.
Sürücü, kontrol ünitesinden gelen komutları alarak motoru istenilen konum, hız ve torkta çalıştırır. Aynı zamanda motordan gelen geri bildirimi değerlendirir.
Kontrol cihazı, hedef konum ve hızı belirler. Sürücü bu verileri işler, motora güç sağlar ve encoder ile geri besleme alarak gerçek zamanlı kontrol sağlar.
Encoder, motorun hareketini ölçen bir sensördür. Dönüş açısını, konumu ve hızı ölçerek sürücüye geri besleme sağlar.
Geri besleme, sistemin hata yapmadan hedef konuma ulaşmasını sağlar. Kapalı çevrim kontrol ile sapmalar düzeltilir.
Uygulamanın tork ihtiyacı, hız, atalet (inertia), besleme voltajı, haberleşme protokolü ve mil çapı gibi parametreler önemlidir.
Tork; motorun hızı, akımı ve sürücünün sınır değerlerine bağlı olarak değişir. Anlık (peak) ve sürekli (rated) tork değerleri farklıdır.
Analog (±10V), dijital (step/dir), PWM veya endüstriyel haberleşme protokolleri (CANopen, EtherCAT, Modbus, Profibus vb.) ile kontrol edilir.
Encoder hatası, aşırı ısınma, aşırı akım, tork hatası gibi alarmlar sürücü ekranında görüntülenir. Yazılımsal arıza analiz araçları ile detaylı teşhis yapılabilir.